In Bangladesh is de grootste NGO van de wereld, BRAC, hard op weg om goede sanitaire voorzieningen te krijgen voor iedereen. IRC werkt met hen samen in één van de grootste sanitaire programma's ter wereld. In dit interview vertelt IRC sanitatie expert Ingeborg Krukkert haar verhaal over haar werk met BRAC.
Publicatiedatum: 22/06/2015
"Bangladesh is nu al goed op weg om de Sustainable Development Goals voor sanitatie te halen in 2030", zegt Ingeborg Krukkert in IRC's hoofdkantoor in Den Haag. "Dit is mede te danken aan BRAC, omdat zij in meer dan de helft van het land werken. Bangladesh is een goed voorbeeld voor andere landen hoe zoveel te bereiken in zo'n korte tijd. Het bewijst dat verandering mogelijk is." Zelf reist Ingeborg om de twee maanden naar Bangladesh om BRAC te ondersteunen op het gebied van hygiëne promotie en gedragsverandering, en het ontwikkelen van een monitoring systeem.
Bangladesh met zijn 230 rivieren en 160 miljoen inwoners is één van de acht meest dichtbevolkte landen ter wereld. Het land is economisch grotendeels afhankelijk de landbouw en industriële sector. Armoede is wijdverspreid, hoewel er onlangs een stijging van de gezondheidszorg en het onderwijs plaatsvond en het land er met succes in slaagde om de immense bevolkingsgroei in te dammen.
Toen BRAC het water, sanitatie en hygiëne programma startte in 2006 deden de meeste mensen hun behoefte nog buiten. Slechts 1 op de 3 had toegang tot sanitaire voorzieningen. Nu, bijna 10 jaar later, zegt BRAC tenminste 80 % van de mensen in 152 districten waar ze werken te hebben geholpen aan sanitaire voorzieningen. Dit is 66 miljoen mensen, gelijk aan ongeveer de helft van de plattelandsbevolking. De regering van Bangladesh spreekt zelfs van 96%. Het is bijzonder, want sanitatie is van alle ontwikkelingsdoelen er wereldwijd het ergst aan toe (1 miljard mensen doen hun behoefte in de open lucht en nog eens 1,5 miljard beschikken niet over een veilige hygiënisch toilet). Deze opmerkelijke verschuiving maakt Bangladesh plotseling een koploper in de regio.
"BRAC's uitgangspunt is de gemeenschap en lokale invloedrijke mensen. BRAC creëerde een sociale beweging door te werken met WASH commissies in alle districten - mannen en vrouwen die zijn aangesteld om de situatie rondom water en sanitatie te overzien," legt Ingeborg Krukkert uit. "Dit werkt als een echte katalysator voor gemeenschappen en de reikwijdte is enorm: er zijn 65.000 WASH commissies in alle wijken waar BRAC werkt, 8000 medewerkers in het veld die de gezinnen bezoeken en hygiëne promotie doen, en de meeste van hen komen uit het gebied waar zij werken. Dit blijkt zeer effectief. BRAC is een goed geölied systeem dat met succes aan gedragsverandering en hygiëne werkt."
Sinds 2006 is IRC een partner in het programma. Door te kijken naar het gedrag van de mensen achter de enorme cijfers, richt IRC de aandacht op duurzame gedragsverandering. Krukkert: "BRAC wilde gedragsverandering meten en was op zoek naar een manier om het programma te verbeteren. In IRC hebben we veel ervaring op dit gebied, dus waarom opnieuw het wiel uitvinden? IRC heeft zijn kwalitatieve monitoring methodiek, genaamd QIS, geïntroduceerd bij BRAC en werkt daarmee samen. QIS is een systeem dat al met succes gebruikt is in vele landen - waaronder Indonesië, Nepal, Bhutan, Cambodja, Vietnam, Laos, en Ghana - om echte gedragsverandering te meten."
Dit Kwalitatieve Informatie Systeem zet kwalitatieve gegevens om in getallen. Dat maakt het mogelijk om vooruitgang in cijfers te vergelijken met daadwerkelijk gedrag, en om te meten of verandering echt duurzaam is over langere tijd. Het onderzoek combineert gesloten en open vragen met de observaties van interviewers. De waarnemingen tellen boven wat mensen in de dorpen zeggen. IRC helpt bij het opbouwen van de capaciteit van de trainers en medewerkers van BRAC, zodat ze QIS kunnen blijven gebruiken zonder externe ondersteuning.
Krukkert: "Uit het QIS onderzoek en ervaringen van medewerkers in het veld werd bijvoorbeeld duidelijk dat mannen moeilijk te bereiken waren met de hygiëne promotie. Ze waren niet thuis tijdens huisbezoeken of namen niet deel aan dorpsbijeenkomsten. Hygiëne promotie is van cruciaal belang om mensen te overtuigen om risicovol gedrag te veranderen. Dus onderzochten we nieuwe manieren om mannen te bereiken. Waar kon dat het beste? In de theestalletjes, zo bleek. Nu worden er sessies gehouden in de theehuizen en wordt gebruik gemaakt van andere boodschappen ("Je kunt geld besparen met behulp van compost of zelf reparaties doen", enz.) Hierdoor zijn we in staat om meer mensen te bereiken. "
Hygiene promotie moet volgens Krukkert niet alleen worden gedaan door foto's en een uitleg: "Het is meer inzicht krijgen in de context en de problemen, om vervolgens een oplossing te vinden. Lokale interviewers moeten vragen stellen als: 'Soms gebruiken mannen de latrine niet bij ons thuis. Is dat bij jullie ook zo?' Het is belangrijk om mensen niet te beschuldigen van slechte praktijken. Overtuig hen met de voordelen van goede praktijken. Vraag waarom het moeilijk is en luister. We noemen dat een verschuiving van 'vertellen' naar 'verkopen'.
Het ontwerp dat IRC ontwikkelde om impact te meten, heeft tot goede resultaten geleid. Maar zijn deze enorme aantallen wel correct? De donor Bill en Melinda Gates Foundation deed een controleproef opnieuw. Ze controleerden hetzelfde gebied met behulp van verschillende wetenschappelijke methoden, waaronder een infrarood systeem van toezicht om te zien hoe vaak een toilet wordt gebruikt. Zo konden ze huishoudens observeren en zien of de gedragsverandering echt was. En het resultaat? De uitkomst en bewering van BRAC en IRC is juist. Er werd zelfs gezegd dat: "BRAC haar successen heeft onderbelicht, de echte resultaten zijn nog hoger."
Om de Sustainable Development Goals voor sanitatie te behalen, hebben we nog 15 jaar te gaan en hoeven we slechts 20% van de mensen in het gebied waar BRAC werkt nog te bereiken. Een eitje dus. Of is dat te optimistich gezegd? Krukkert: "Iedereen weet dat dit het moeilijkste te bereiken percentage is, de laatsten die nog moeten worden geholpen. Toch betreft dit niet alleen de zeer-armen, want BRAC's programma is zeer geleidelijk geïmplementeerd over verschillende inkomens."
BRAC helpt de allerarmsten door het geven van subsidies. Dat is de belangrijkste reden waarom over de gehele bevolking breed de toegang tot sanitaire voorzieningen gestaag is gegroeid. "Zonder deze subsidies en leningen, zou dit niet mogelijk zijn geweest", zegt Krukkert. "Financiering is de grootste uitdaging voor de toekomst."
